Kampung Melayu di Kuala Lumpur yang hanya tinggal kenangan

Barangkali masih ada orang tua Melayu yang ingat, bahawa satu masa dahulu, mungkin di sekitar tahun 1920-an dan 1930-an (?) atau lebih awal sedikit dari itu, masih ada kampung Melayu di kawasan pusat bandar Kuala Lumpur . Antaranya kampung Mandailing di kawasan Chow Kit, Kampung Rawa di Jalan Melayu dan Jalan Masjid India dan Kampung Jawa di sekitar Jalan Tun Perak.

Malangnya kini kampung-kampung itu sudah tiada lagi.

Sebagai tanda kawasan itu dulunya adalah kampung Melayu, maka kini ada beberapa jalan yang menunjukkan nama Melayu atau nama orang Melayu, khasnya Jalan Melayu di kawasan yang dulunya ialah kampung Rawa, dan Lorong Haji Taib 1-4 serta Jalan Haji Husin di kawasan Chow Kit.

Jalan Tun Perak sekarang yang dulunya terletak di kawasan kampung Jawa pernah diberi nama Jalan Jawa. Tapi nama Jalan Jawa sudah ditukar dan sudah tinggal sejarah.

Orang Melayu nampaknya hanya boleh bertahan di kawasan perkampungan itu ketika kawasan itu masih merupakan kawasan pertanian.

Apabila kawasan itu bertukar menjadi pusat perniagaan, dan mereka mesti menyesuaikan diri dengan ekonomi kewangan, mereka tidak dapat lagi bertahan di situ. Mereka menjual tanah mereka kepada orang Cina dan India yang pandai berniaga dan sudah biasa hidup dengan ekonomi wang, dan berpindah ke kawasan kampung seperti Gombak dan Ulu Kelang atau kawasan lain.

Dengan itu, lenyaplah kampung Melayu dari pusat bandar Kuala Lumpur. Dan kini hanya tinggal kenangan.

Sutan Puasa dan pembukaan Kuala Lumpur

Sebagaimana yang diungkapkan oleh Prof. Khoo Kay Kim ( Utusan Malaysia, 18/2/2012) sebelum aktiviti perlombongan bijih dijalankan di Kuala Lumpur, orang-orang Mandailing telah membina penempatan di sekitar Sungai Gombak dan Sungai Klang, atau barangkali lebih tepat di pertemuan Sungai Gombak dan Sungai Klang.

Jadi Sutan Puasa yang berasal dari Sumatera dan menjadi ketua orang-orang Mandailing itu boleh dianggap sebagai orang yang mengetuai pembukaan Kuala Lumpur.

Di sekitar kawasan itu orang-orang Mandailing menjalankan aktiviti pertanian dan perdagangan.

Mengikut Prof.Khoo Kay Kim seterusnya, Sutan Puasa itu sendiri yang menjemput dua orang Cina, Hiu Siew dan rakannya Ah Sze Keledek dari Sungai Ujung berhijrah ke Kuala Lumpur untuk mengembangkan perniagaan.

Hiu Siew kemudiannya dilantik menjadi Kapitan Cina Kuala Lumpur yang pertama dengan sokongan Sutan Puasa yang merupakan orang kaya Mandailing ketika itu.

Malah pelantikan Yap Ah Loi sebagai Kapitan Cina Kuala Lumpur ketiga turut mendapat sokongan daripada Sutan Puasa, walaupun di kalangan orang Cina ada yang menentang pelantikan itu.

Menjelang akhir hayatnya Sutan Puasa dikatakan menetap di Kampung Rawa (Jalan Melayu sekarang) sebelum berpindah ke sebuah perkampungan Mandailing di Jalan Chow Kit.

Sutan Puasa dikatakan meninggal dunia pada tahun 1905 dan dikebumikan di tanah perkuburan Islam di Jalan Ampang.

Perkampungan Mandailing di Jalan Chow Kit itu agaknya terus wujud sehingga tahun 1940-an atau beberapa tahun selepas itu.

Seorang anak saudara Sutan Puasa yang bernama Sutan Mengatas atau Jaafar Sutan Sinombar mempunyai sebuah rumah yang agak besar di alamat No.41, Jalan Chow Kit pada tahun 1926.

Kini di sekitar Jalan Chow Kit ada empat batang jalan yang bernama Lorong Haji Taib 1,2, 3 dan 4. Saya belum mendapat maklumat yang jelas siapa Haji Taib. Akan tetapi, saya kira beliau adalah ketua atau salah seorang ketua orang Mandailing di kawasan itu pada masa yang lalu.

Dr. Asri sindir Hasan Ali?

Dalam akhbar Sinar Harian hari ini (17/2/2012) terdapat artikel Dr.Asri yang bertajuk " Agama Sering Menjadi Mangsa".

Di bahagian akhir artikel itu, beliau menulis begini:

"Saya juga lucu apabila ada seseorang berceramah tentang perjuangan murninya setelah dia dipecat ialah membela Islam, Melayu dan raja. Sedangkan Melayu tidak semestinya selari dengan Islam, demikian juga raja. Jika Islam itu diyakini syumul, membela Islam bererti terbela segala bangsa, raja dan rakyat. Namun, apabila Islam dipergunakan, bahasa Islam dinodai untuk tujuan tersendiri, hanya satu bangsa diperjuangkan dan raja sahaja yang dibela. Bagaimana dengan rakyat bawahan seperti kita? Demikian agama sering menjadi mangsa".

Meskipun Dr.Asri tidak menyatakan siapa yang dimaksudkannya, kita tahu orang yang berkenaan tidak lain daripada Hasan Ali.

Membaca memoir Syed Husin Ali

Saya mempunyai hubungan istimewa dengan Syed Husin, kerana saya adalah salah seorang yang membuat Ph.D di bawah seliaan beliau dari tahun 1982-1988. Tesis Ph.d saya yang kemudiannya diterbitkan oleh DBP dengan tajuk Paya Jejawi: Satu Kajian Antropologi Politik mendapat pujian daripada beliau dan kedua-dua pemeriksa luar dan mendapat hadiah sebagai tesis terbaik di UM pada tahun 1989.

Beliau ada menjemput saya menghadiri pelancaran buku beliau Memoir Perjuangan Politik Syed Husin Ali oleh Anwar Ibrahim di Shah Alam tidak lama dahulu. Akan tetapi, saya tidak hadir kerana sebab-sebab yang tidak dapat dielakkan.

Saya baru saja mengambil buku beliau daripada En.Chong Ton Sin di pejabat penerbitan SIRD di Petaling Jaya pada 11 Februari 2012 yang lalu, dan kini sedang membacanya.